راهبرد اخیر فنلاند برای توسعه صنعت ریزتراشه با نام Chips from the North نشان‌دهنده فرصت‌های قابل توجهی برای این کشور در توسعه صنعت ریزتراشه می‌باشد. پیش‌بینی می‌شود با اجرایی شدن این برنامه، شرکت‌های نیمه‌هادی فنلاند گردش مالی خود را تا سال ۲۰۳۵ سه برابر نموده و به ۵ تا ۶ میلیارد یورو برسانند. در این صورت، تعداد افرادی که در این بخش کار می‌کنند می‌تواند از ۷۰۰۰ نفر به ۲۰۰۰۰ نفر افزایش یابد. در شکل 1 درآمد شرکت‌های مستقر در فنلاند در بخش‌های مختلف زنجیره ارزش نیمه‌هادی و به تفکیک نوع ریزتراشه نشان داده شده است (مربوط به سال 2022):
شکل 1. درآمد شرکت‌های مستقر در فنلاند از بخش‌های مختلف زنجیره ارزش (به تفکیک نوع ریزتراشه)
(منبع:Chips from the North )
این رشد تحت تأثیر دو عامل اصلی است: مومنتوم قوی بازار جهانی و موقعیت راهبردی شرکت‌های فنلاندی در بخش‌های پر تقاضا. انتظار می‌رود اندازه بازار جهانی نیمه‌هادی‌ها تا پایان این دهه تقریبا دو برابر شود و به حدود یک تریلیون یورو برسد.
نیمه‌هادی‌ها در محصولات مختلفی شامل تجهیزات الکترونیکی مختلف، وسایل نقلیه، شبکه‌های ارتباطی، ماشین‌آلات صنعتی، توربین‌های باد و سایر دستگاه‌های دیجیتالی کاربرد دارند و پایه رشد و توسعه این محصولات در دهه‌های اخیر هستند. علاوه بر آن، ریزتراشه‌های پیشرفته و تخصصی برای توسعه و رشد مدل‌های هوش مصنوعی بسیار حیاتی هستند. این موضوع به رشد سریع شرکت‌هایی مانند Nvidia، ارائه دهنده پردازنده‌های گرافیکی[1]، کمک کرده است. ریزتراشه‌ها همچنین برای انتقال سبز[2] اهمیت دارند و راه‌حل‌هایی ارائه می‌دهند که به بهبود کارایی انرژی و منابع کمک می‌کنند.
ویروس کرونا و تنش‌های جغرافیایی، آسیب‌پذیری زنجیره تأمین جهانی نیمه‌هادی‌ها را آشکارکرد. این ریزتراشه‌ها در شبکه‌های جهانی پیچیده و بهینه‌سازی شده تولید می‌شوند و هیچ کشور، منطقه یا شرکتی تسلط کاملی بر تمام زنجیره ارزش این صنعت ندارد. در پاسخ، دولت‌ها در سراسر جهان، با تشخیص اهمیت راهبردی نیمه‌هادی‌ها برای امنیت ملی و توسعه اقتصادی، منابع قابل توجهی را برای حمایت از صنایع داخلی خود اختصاص دادند و رویکردی مبتنی بر خودکفایی نسبی را در بخش‌هایی از زنجیره ارزش میکروالکترونیک در پیش گرفته‌اند. بنابراین، طبیعی است که اتحادیه اروپا هم ریزتراشه‌های پیشرفته را در چارچوب امنیت اقتصادی خود به عنوان فناوری حیاتی معرفی کرده است.
در نتیجه، نیمه‌هادی‌ها به عنصری حیاتی برای خودکفایی و رقابت‌پذیری راهبردی اروپا تبدیل شده‌اند. قانون تراشه اتحادیه اروپا که در پاسخ به همه‌گیری کووید-19 تدوین شده است، هدف دارد سهم جهانی اروپا در بازار نیمه‌هادی‌ها را تا سال ۲۰۳۰ به ۲۰ درصد برساند. دستیابی به این هدف نه تنها سهم فعلی را دو برابر می‌کند، بلکه با توجه به گسترش بازار جهانی، حجم تولید فعلی را چهار برابر خواهد کرد .در حالی که این هدف جاه‌طلبانه و شاید ترسناک است، اما نشان می‌دهد که ادامه وضعیت کنونی ممکن نیست. از اوایل دهه ۲۰۰۰، اروپا شاهد کاهش توانایی‌های تولید ریزتراشه خود و افزایش وابستگی به تأمین‌کنندگان خارجی بوده است. با این حال، روشن است که فنلاند می‌تواند نقش مهمی در احیای صنعت ریزتراشه اروپا و افزایش امنیت اقتصادی ایفا کند. بزرگترین مزیت کشور فنلاند، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و دولتی در این زمینه است که باعث شده اکوسیستم متنوعی از شرکت‌های مختلف نیمه‌هادی در این کشور ایجاد شود(شکل2).
شکل 2. برخی از شرکت‌های موجود در اکوسیستم نیمه‌هادی فنلاند
(منبع:Chips from the North )
راهبرد جدید صنعتی فنلاند، شش حوزه رشد را شناسایی می‌کند که همگی بر پایه تحقیقات و آموزش گسترده و محصولات سطح جهانی استوار هستند. این حوزه‌ها شامل طراحی ریزتراشه، سیستم‌های میکروالکترومکانیکی[3] و سنسورها، فوتونیک، فناوری‌های کوانتومی، مواد پیشرفته نیمه‌هادی و فناوری‌های توسعه پایدار است .
در زمینه تحقیق و توسعه، فنلاند 5 میلیارد دلار سرمایه را برای ده سال آینده اختصاص داده است. در کنار توسعه اکوسیستم پژوهشی و افزایش تعداد متخصصان این حوزه، بخشی از این سرمایه صرف توسعه روابط و پروژه‌های مشترک با دیگر کشورهای اتحادیه اروپا می‌شود. همچنین دولت فنلاند قصد دارد نقش شرکت‌های خارجی را در توسعه اکوسیستم پژوهشی صنعت ریزتراشه افزایش دهد به طوری که سهم این شرکت‌ها از 26.5 درصد در سال 2020 به 35 درصد در سال 2035 برسد.
در زمینه ساخت ، سرمایه بیش از 1 میلیارد دلار به منظور تجهیز کارخانه‌های ساخت ریزتراشه در نظر گرفته شده است . پرداخت یارانه در زمینه تامین مواد اولیه و انرژی الکتریکی در کنار انواع معافیت‌های مالیاتی، بخش دیگری از کمک‌های دولت فنلاند به سازندگان ریزتراشه است.
بهره‌برداری از این فرصت‌ها نیازمند اقدام قاطع متناسب با تقاضای بازار، از جمله دانش عمیق و سرمایه‌گذاری قابل توجه است. این برنامه؛ افزایش فعالیت‌هایی نظیر تحقیق و توسعه، بهبود کمیت و کیفیت نیروی کار، هم در داخل و هم در سطح بین‌المللی، و جذب سرمایه‌گذاری در مراکز طراحی و تسهیلات تولیدی را ترویج می‌کند. در حالی که شرکت‌ها مسئولیت اصلی این فعالیت‌ها را بر عهده دارند، دولت و دانشگاه‌ها نیز محرکی برای رشد بیشتر می‌باشند.
برای اجرای موفقیت‌آمیز این راهبرد، همکاری نزدیک‌تر میان صنعت و ذینفعان آن حیاتی است، به ویژه از نظر همکاری با اتحادیه اروپا، بنابراین کمیته نیمه‌هادی صنایع فناوری فنلاند[4] بستری ضروری را برای این همکاری فراهم می‌کند. بخش نیمه‌هادی فنلاند به طور منحصر به فردی پتانسیل رشد قابل توجه، تأثیرات مثبت اقتصادی و ارتباط عمیق با سیاست‌های صنعتی و فناوری اتحادیه اروپا دارد. بنظر می‌رسد اگر از این پتانسیل‌ها به خوبی استفاده شود و همکاری بیش‌تری در صنعت ریزتراشه با دیگر کشورهای اروپایی صورت گیرد، فنلاند بتواند نقش قابل توجهی در احیای صنعت ریزتراشه قاره سبز ایفا کند.
[1] GPU
[2] Green transition
[3] MEMS
[4] Technology Industries of Finland’s Semiconductor Branch Group