امروزه محور توسعه اقتصادي، صنعتي، نظامي و حتي اجتماعي کشورها وابسته به صنايع و فناوریهای پيشرفتهاي است که عمدتاً محصولات آنها در رشد و توسعه سایر صنایع نقش بسزایی دارد. فناوريميکروالکترونيک يکي از اين صنايع پيشرفته است که به توليد ادوات الکترونيکي در ابعاد يک ميليونيم متر و يا کمتر اختصاص دارد. اين فناوري کاربردهاي بسياري در صنايع دفاع ملي، مخابراتي، پزشکي، انرژي، خودروسازي و غيره دارد که امروزه به ارزش بازاری بالغ بر 664 میلیارد دلار دست یافته است.
با توجه به اهمیت صنعت میکروالکترونیک به عنوان یکی از محرکهای اقتصاد و سایر صنایع و همچنین ازآنجاکه نیمههادیها و فناوریهای توانمندساز آنها در سراسر کاربردهای مرتبط با مشتریان، صنعت و دولت فراگیر شده است، برنامه ملی میکروالکترونیک تلاش نموده تا با پیگیری و انجام ماموریتهای «کمک به تدوین اسناد بالادستی سیاستگذاری و توسعه صنعت نیمههادی و زنجیره ارزش سیلیکون کشور با همکاری نهادها و دستگاههای ذیربط»، «تعریف، تمهید و راهبری طرحهای پیشران فناوری میکروالکترونیک و زنجیره ارزش سیلیکون»، «برنامهریزی، ایجاد هماهنگی و توسعه ارتباطات موثر بین دستگاهی در سطح ملی برای سیاستگذاری مشترک و همافزایی منابع و ظرفیتهای زنجیره ارزش نیمههادی کشور»، «شکلدهی به زیستبوم میکروالکترونیک و توسعه اقتصاد دانشبنیان با بهرهبرداری حداکثری از زیرساختهای موجود و ظرفیتهای قانونی در حوزه طراحی و تولید بدون کارخانه و با کارخانه صنعت ریزتراشه برای توسعه اندازه بازار و شکلگیری زیستبوم میکروالکترونیک کشور»، «بهکارگیری و مشارکت حداکثری ظرفیتهای سرمایهگذاری بخش خصوصی برای توسعه صنعت میکروالکترونیک و نیمه هادی با هدف ایجاد و راهاندازی کارخانه تولید ریزتراشه سیلیکونی و مشتقات آن» و «توسعه همکاریهای بینالمللی در توسعه و تولید مشترک و نیز ایجاد زمینه مشارکتهای مالی، زنجیره تامین و زیرساختهای مشترک حوزه ساخت ریزتراشه» قدمی در جهت توسعه صنعت میکروالکترونیک و ایجاد هویت و استقلال صنعت نیمههادی در کشور بردارد.
در آبان ماه سال جاری میزگرد اقتصاد و کسبوکار میکروالکترونیک در حاشیهی پنجمین دوره کنفرانس بینالملی میکروالکترونیک با مشارکت پیشکسوتان و نخبگان ایرانی داخل و خارج کشور و حمایتهای دانشگاههای معتبر و برنامه ملی میکروالکترونیک برگزار گردید که در آن فعالان و نخبگان صنعت و دانشگاه در زمینههای مختلفی از جمله نقش صنعت در اقتصاد کشور، مزایای کشور برای فعالیت در صنعت میکروالکترونیک، چالشها و راهکارهایی برای غلبه بر آنها و … به بحث و گفتوگو پرداختند. تمرکز و عمده نکات مطرح شده در نشست برگزار شده مربوط به بخش طراحی و تولید بدون کارخانه(Fabless) زنجیره ارزش نمیههادی بوده است و گریز کوتاهی نیز به مسائل مربوط به بخشهای دیگر زنجیره ارزش نیمههادی نیز زده شد.
در این نشست همگان اذعان داشتند که علیرغم اهمیت صنعت میکروالکترونیک در تجارت جهانی و ارتقا قدرت ملی کشورها، برخورداری از بازاری بزرگتر از برخی از کشورهای اتحادیه اروپا در لوازم الکترونیکی مصرفی و وجود وضعیت مناسب دانشگاهی در حوزه الکترونیک و نیروی انسانی قوی با دانش بالا که از مزایای کشور میباشد، تلاشهای صورت گرفته در این صنعت هنوز نتوانسته به رشد قابل قبولی در کشور برسد. از دیگر نکات مورد اجماع جمع می توان به اهمیت نقش سیاستگذاریهای بلند مدت و حمایتهایی با حداقل اعتبار سالانهی یک میلیارد دلاری با افق 10 تا 15 ساله دولتی برای پیشرفت در صنعت میکروالکترونیک اشاره کرد به نحوی که این سیاستها و کمکها با تغییرات در بدنهی سیاسی کشور دچار تغییر و تحول نشوند تا پس از شکلگیری زیرساختهای صنعت، اقتصادی مبتنی بر بازار داخل و کشورهای منطقه شکل بگیرد. استفاده از فرصت به وجود آمده در بخش مدارهای مجتمع با کاربرد ویژه(Application-specific integrated chips)، که امروزه در در محاسبات ابری و هوش مصنوعی از تقاضای بالایی در دنیا برخوردار شده است، از دیگر نکاتی بود که مورد اشاره قرار گرفت. راهبرد حرکت به سمت ویژهبازارها از جمله راهکارهای خلق ارزش افزوده در زمان کوتاه برای کشور است که مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت.
از جمله چالشهای مورد بحث در این نشست میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:
- خطر مهاجرت روزافزون نیروی کار تربیت شده
- انحصارهای فناورانه بینالمللی متعدد در این صنعت
- نبود اطلاعات آماری از قبیل اطلاعات فعالین صنعت و ظرفیتهای مادی و معنوی کشور،
- عدم وجود نگاه سامانهمند و کوتاهمدتنگری به صنعت میکروالکترونیک
- غفلت و تاخیر در سرمایهگذاری و بیتوجهی به صنعت میکروالکترونیک
- بیثباتی سیاستها و مقررات رویههای اجرایی ناظر بر کسبوکار میکروالکترونیک
- ضعف اعتماد سازی و عدم وجود مشوقها برای ورود بخش خصوصی به صنعت میکروالکترونیک
- کاهش اقبال و علاقه به تحصیل در رشتههای الکترونیک و میکروالکترونیک
- عدم وجود نگاه سامانهمند برای توجه به استانداردها و آزمونهای مورد نیاز برای صنایع مختلف
حاضرین در این نشست اذعان داشتند که امیدوار هستند با تشکیل اتاق فکری با فرماندهی متمرکز و با بهرهگیری از ظرفیت سرمایهگذاران بخش خصوصی و توانمندی بدنهی نخبگانی داخلی، با غلبه بر چالشها و موانع، هر چه سریعتر با برنامهای منسجم به سمت ارتقا جایگاه کشور و خلق ارزش در این صنعت زیرساختی و دارای اهمیت راهبردی حرکت کنند.