ژاپن از اولین کشورهایی بود که در اوایل دهه 1950 صنعت میکروالکترونیک خود را آغاز کرد و شرکت‌هایی مانند سونی، توشیبا و هیتاچی از اولین بازیگران این صنعت بودند. در دهه 1980، صنعت میکروالکترونیک ژاپن بر بازار جهانی تسلط داشت و بیش از نیمی از ریزتراشه جهان را تولید می‌کرد. سهم بیش از 50 درصدی ژاپن در اواخر دهه 1980 در سال 2022 به 9 درصد کاهش‌یافته است و امروزه صنعت میکروالکترونیک ژاپن حدود 10 سال از پیشتازان این صنعت عقب است. در آگوست 2022، یکی از مقامات وزارت اقتصاد، تجارت و صنعت ژاپن اظهار کرد ˶دورانی که جهان در صلح بوده و مهم نبوده است که نیمه‌هادی‌های ما را چه کسی تأمین می‌کند به پایان رسیده است˶. بنابراین، ژاپن برنامه بلندپروازانه­ای را برای احیای صنعت میکروالکترونیک خود ذیل یک راهبرد گسترده‌تر یعنی امنیت اقتصادی آغاز کرده است و تلاش می‌کند که در بحبوحه جنگ تراشه بین چین و ایالات‌متحده از فرصت استفاده کرده و جایگاه سابق خود را بازیابد و به یکی از مقصدهای جدید سرمایه‌گذاری شرکت‌های ریزتراشه تبدیل شود.  همچنین، سیاست‌گذاران و رهبران ایالات‌متحده نیز به ژاپن به‌عنوان یک مرکز تولید تراشه جایگزین تایوان و یک رغیب محلی در برابر چین نگاه می‌کنند. بر اساس چشم‌انداز ژاپن در صنعت میکروالکترونیک، آن‌ها قصد دارند تا سال 2030 فروش میکروالکترونیک ساخت ژاپن را به 112.55 میلیارد دلار افزایش دهند. برای دستیابی به این هدف، ژاپن اخیراً 33 میلیارد دلار برای احیای صنعت تراشه خود در نظر گرفته است.

ژاپن به دنبال توسعه فناوری‌های روزآمدتر و در عین حال صنعتی و قابل اعتماد است  که همکاری و مشارکت با شرکت‌های بزرگ سازنده تراشه می‌تواند فرآیند دستیابی آن‌ها به این فناوری‌ها را تسریع کند. بدین منظور با شرکت‌های مختلف ازجمله شرکت‌های TSMC، IBM، IMEC و غیره برای توسعه صنعت میکروالکترونیک خود همکاری می‌کند. TSMC یکی از شرکت‌هایی است که شروع به همکاری با ژاپن کرده است و حضور این شرکت در ژاپن به‌خوبی تثبیت ‌شده است. در سال 2019، TSMC مرکز طراحی در اوزاکا را برای توسعه و اصلاح فناوری‌های فرآیند نیمه‌هادی تأسیس کرد  و همچنین در مارس 2021 مرکز تحقیق و توسعه مدار مجتمع سه‌بعدی (3D-IC)  را در ژاپن راه‌اندازی کرده است که این مرکز خدمات بسته‌بندی و آزمایش مدار مجتمع پیشرفته را توسعه خواهد داد. در نوامبر 2021، شرکت TSMC و سونی با سرمایه‌گذاری مشترک شرکت جدیدی به نام «ساخت نیمه‌هادی پیشرفته ژاپن» (JASM)[1] تأسیس کردند که بیشترین سهم متعلق به شرکت تایوانی و کمتر از 20 درصد آن متعلق به سونی بود. JASM حدود 8.6 میلیارد دلار برای ساخت اولین کارخانه ریزتراشه سرمایه‌گذاری کرده است که 3.2 میلیارد دلار آن یارانه دولتی بوده است. اعطای یارانه یکی از راهبردهای دولت ژاپن برای تشویق شرکت‌های خارجی و داخلی برای تولید ریزتراشه است که یک ‌سوم هزینه‌های سرمایه‌ای را در قالب یارانه ارائه می‌دهد. یارانه‌ها مشروط به حداقل 10 سال تولید داخلی است و تولیدکنندگان را ملزم می‌کند در زمان کمبود جهانی، بازارهای داخلی را در اولویت قرار دهند.

اوّلین کارخانۀ JASM که اخیراً افتتاح شده است در منطقه کوماموتو، در جنوب غربی ژاپن واقع‌ شده است. این کارخانه قرار است در سه‌ماهه اکتبر تا دسامبر سال جاری تولید انبوه زیرتراشه‌ها با نسلها بالغ فناوری 40، 28، 22، 16 و 12 نانومتر را برای استفاده در خودروها و تجهیزات صنعتی آغاز کند. پیش‌بینی می‌شود که این کارخانه به طور مستقیم حدود 1500 شغل حرفه‌ای مرتبط با فناوری پیشرفته ایجاد کند و ظرفیت تولید ماهانه 45 هزار ویفر 300 میلی‌متری را داشته باشد. همکاری موفقیت‌آمیز ژاپنی‌ها با شرکت TSMC به همکاری بیشتر آن‌ها منجر شده است به طوریکه شرکت TSMC در حال برنامه‌ریزی برای تأسیس کارخانه ریزتراشه دوم خود در منطقه کوماموتو است که در فاصله 20 دقیقه رانندگی با مکان قبلی قرار دارد و ساخت‌وساز آن در سال جاری آغاز می‌شود و تا پایان سال 2027 به بهره‌برداری خواهد رسید. در این پروژه، شرکت TSMC حدود 7.4 میلیارد دلار سرمایه‌گذاری می‌کند و دولت ژاپن نیز حدود 4.85 میلیارد دلار به عنوان یارانه تخصیص می‌دهد. در این پروژه مشترک، 86.5 درصد از سهام متعلق به TSMC و سهم شرکت‌های دن سو، سونی و تویوتا به ترتیب 6 درصد، 5.5 درصد و 2 درصد خواهد بود. برآورد می‌شود که مجموع سرمایه‌گذاری‌ها در هر دو کارخانه به بیش از 20 میلیارد دلار برسد. این کارخانه ریزتراشه‌های 7 و6 نانومتری تولید خواهد کرد. برآورد می‌شود که مجموع ظرفیت تولید هر دو کارخانه 100 هزار ویفر 300 میلی‌متری در ماه باشد و همچنین پیش‌بینی می‌شود که 3400 شغل حرفه‌ای ایجاد کند. همکاری و حمایت کامل دولت، مشارکت گسترده شرکت سونی و سایر شرکا، نیروی کار کم ‌هزینه از دلایل اصلی پیشرفت سریع این پروژه ذکر شده است. علی‌رغم اینکه این دو کارخانه در نسل‌های نزدیک لبه فناوری و لبه فناوری هستند اما نمی‌تواند تغییردهنده بازی باشند، بااین‌حال، کاربردهای گسترده‌ای در زمینه هایی مانند صنعت خودروسازی، مصارف صنعتی و محاسبات با کارایی بالا (HPC) خواهد داشت. به نظر می‌رسد سرمایه‌گذاری و همکاری عمیق ژاپن و تایوان فارغ از منافع اقتصادی که برای دو کشور در بردارد می‌تواند در راستای تقویت سپر سیلیکانی تایوان باشد.

[1] Japan Advanced Semiconductor Manufacturing